Niespecyficzne objawy ADHD u dziewczynek
ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest zaburzeniem, które często kojarzy się z nadmierną aktywnością i impulsywnością. Jednak u dziewczynek objawy te mogą być mniej oczywiste, co prowadzi do późniejszej diagnozy lub jej braku. Zrozumienie niespecyficznych objawów ADHD u dziewczynek jest kluczowe dla zapewnienia im odpowiedniego wsparcia.
Tradycyjne podejście do diagnostyki ADHD koncentrowało się na chłopcach, których objawy są bardziej widoczne i uciążliwe w kontekście szkolnym. Dziewczynki często uczą się maskować swoje trudności, przez co mogą uchodzić za "grzeczne", choć w rzeczywistości doświadczają ogromnych problemów z koncentracją, regulacją emocji czy relacjami społecznymi.
Niedostrzeganie tych subtelnych objawów prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji. Dziewczynki z nierozpoznanym ADHD często zmagają się z obniżonym poczuciem własnej wartości, chronicznym stresem i uczuciem nieadekwatności, ponieważ nie rozumieją, dlaczego codzienne obowiązki i relacje społeczne sprawiają im tak duże trudności. Brak diagnozy oznacza również brak dostosowanych strategii wsparcia, co może prowadzić do problemów emocjonalnych, lęków, depresji czy nawet wypalenia psychicznego w dorosłym życiu. W efekcie, zamiast otrzymać adekwatną pomoc, dziewczynki często słyszą, że „powinny się bardziej postarać” lub że są „zbyt wrażliwe”, co dodatkowo pogłębia ich frustrację i poczucie osamotnienia.
"Nie muszę już dłużej udawać. Akceptuję fakt, że różnię się od osób bez ADHD. I mimo że żyję w szybkim i pełnym drobiazgów oraz rozpraszaczy świecie, umiem się w nim odnaleźć dzięki ciągłemu rozwijaniu nowych umiejętności i postaw."
- Tamara Rosier, "ADHD. Twój mózg jest OK".
DOMINACJA OBJAWÓW NIEUWAGI
U dziewczynek z ADHD często dominuje podtyp z przewagą zaburzeń uwagi. Objawia się to trudnościami w koncentracji, łatwym rozpraszaniem się i problemami z organizacją. W przeciwieństwie do chłopców, u których częściej występuje nadruchliwość i impulsywność, dziewczynki mogą wydawać się marzycielskie lub niezaangażowane, co sprawia, że ich trudności są mniej zauważalne.
Brak koncentracji u dziewczynek może przejawiać się w pozornym "bujaniu w obłokach" czy częstym zapominaniu o codziennych obowiązkach. Często nie kończą zaczętych zadań, mają trudności z planowaniem i zarządzaniem czasem, co może prowadzić do poczucia frustracji i niskiej samooceny. W środowisku szkolnym takie objawy bywają mylnie interpretowane jako lenistwo lub brak motywacji.
NADWRAŻLIWOŚĆ NA ODRZUCENIE (RSD)
Dziewczynki z ADHD mogą doświadczać nadmiernej wrażliwości na odrzucenie, znanej jako RSD (Rejection Sensitive Dysphoria). Przejawia się to silnym przejmowaniem się opinią innych, obawą przed krytyką i skłonnością do unikania sytuacji społecznych z obawy przed odrzuceniem. Może to prowadzić do silnego stresu, unikania ryzyka oraz wycofania się z aktywności, które mogłyby narażać na ocenę otoczenia.
W praktyce oznacza to, że dziewczynki z ADHD mogą nadmiernie analizować swoje interakcje społeczne, często interpretując neutralne sytuacje jako sygnał odrzucenia. Wpływa to na ich poczucie własnej wartości i może prowadzić do lęku społecznego oraz izolacji. Często unikają one konfrontacji, nawet jeśli czują się niesprawiedliwie traktowane, co może prowadzić do wewnętrznego napięcia i kumulowania emocji.
PROBLEMY Z REGULACJĄ EMOCJI
Trudności w kontrolowaniu emocji są kolejnym niespecyficznym objawem ADHD u dziewczynek. Mogą one doświadczać nagłych wybuchów złości, płaczu czy frustracji, a także mieć trudności z radzeniem sobie ze stresem. Te objawy często są mylnie interpretowane jako cechy osobowości, co opóźnia właściwą diagnozę.
Nieprzewidywalne zmiany nastroju mogą być szczególnie widoczne w relacjach rówieśniczych i rodzinnych. Dziewczynki z ADHD mogą nadmiernie reagować na krytykę lub drobne niepowodzenia, co utrudnia im nawiązywanie trwałych i zdrowych relacji. W konsekwencji mogą czuć się niezrozumiane i osamotnione, co zwiększa ryzyko problemów emocjonalnych w przyszłości.
PERFEKCJONIZM I NADMIERNA SAMOKRYTYKA
Niektóre dziewczynki z ADHD dążą do perfekcjonizmu, starając się rekompensować swoje trudności. Mogą być nadmiernie samokrytyczne, obawiać się porażki i unikać wyzwań, co wpływa na ich samoocenę i rozwój osobisty. Ich wewnętrzna potrzeba akceptacji i dostosowania się do oczekiwań otoczenia może prowadzić do chronicznego stresu i przeciążenia psychicznego.
Perfekcjonizm może objawiać się obsesyjnym skupieniem na szczegółach i dążeniem do ideału w każdej dziedzinie życia. W rzeczywistości prowadzi to jednak do zwiększonego lęku przed błędami i paraliżującego strachu przed oceną. Dziewczynki mogą spędzać nadmiernie dużo czasu na nauce, ale mimo to czuć, że ich wysiłki są niewystarczające.
TRUDNOŚCI W RELACJACH SPOŁECZNYCH
Dziewczynki z ADHD mogą mieć problemy w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji rówieśniczych. Ich impulsywność, nadwrażliwość na krytykę czy trudności z koncentracją mogą prowadzić do konfliktów, poczucia odrzucenia i izolacji społecznej. W grupie rówieśniczej mogą czuć się niezrozumiane lub niedostosowane, co powoduje narastający stres i wycofanie.
Często próbują dostosować się do otoczenia, jednak przez trudności z rozpoznawaniem subtelnych sygnałów społecznych mogą mieć problemy z nawiązywaniem głębszych relacji. Mogą także być bardziej podatne na manipulację lub toksyczne relacje, ponieważ bardzo zależy im na akceptacji. W konsekwencji mogą czuć się samotne i zagubione.
PROBLEMY ZE SNEM
Trudności z zasypianiem, niespokojny sen czy nadmierna senność w ciągu dnia to objawy często występujące u dziewczynek z ADHD. Problemy te mogą dodatkowo wpływać na ich funkcjonowanie w szkole i relacje z rówieśnikami. Niewystarczająca ilość snu pogłębia trudności z koncentracją i regulacją emocji, co tworzy błędne koło problemów.
Niektóre dziewczynki z ADHD mają tendencję do nadmiernego pobudzenia wieczorem, co sprawia, że długo nie mogą zasnąć. Inne z kolei doświadczają intensywnych myśli i lęków przed snem, które utrudniają relaksację. W efekcie w ciągu dnia są zmęczone, co wpływa na ich zdolność do nauki i codziennego funkcjonowania.
UKRYWANIE OBJAWÓW
Dziewczynki często starają się maskować swoje trudności, aby sprostać oczekiwaniom społecznym. Mogą być postrzegane jako ciche, nieśmiałe lub nadmiernie posłuszne, co sprawia, że ich problemy pozostają niezauważone przez nauczycieli i rodziców. W efekcie nie otrzymują one odpowiedniego wsparcia, co może prowadzić do pogorszenia ich funkcjonowania w późniejszym życiu.
Maskowanie objawów ADHD to wyczerpujący proces, który może prowadzić do wypalenia emocjonalnego. Dziewczynki często starają się kompensować swoje trudności zwiększonym wysiłkiem, co powoduje chroniczne zmęczenie i stres. W dorosłości może to skutkować problemami z samoakceptacją, niską samooceną i zwiększonym ryzykiem depresji lub lęku.
Niespecyficzne objawy ADHD u dziewczynek często pozostają niezauważone, co prowadzi do braku odpowiedniego wsparcia i interwencji. Ważne jest, aby rodzice, nauczyciele i specjaliści byli świadomi tych subtelnych sygnałów, co pozwoli na wczesną diagnozę i wdrożenie skutecznych strategii pomocowych.
Zrozumienie i akceptacja indywidualnych potrzeb dziewczynek z ADHD jest kluczem do ich prawidłowego rozwoju i poczucia własnej wartości. Im wcześniej zostaną zdiagnozowane, tym większa szansa na skuteczne wsparcie i poprawę jakości ich życia.
WSPARCIE DLA NASTOLATKÓW Z ADHD W CENTRUM ZMIAN
W Centrum Zmian pomocą nastolatkom z ADHD, zwłaszcza tym, u których objawy są mniej oczywiste, zajmuje się Agnieszka Nowacka – dyplomowana psychoterapeutka psychodynamiczna. Specjalizuje się w terapii młodzieży od 12. roku życia oraz osób dorosłych, oferując wsparcie psychoterapeutyczne i psychoedukacyjne. W swojej pracy kładzie nacisk na zrozumienie wewnętrznych konfliktów, emocji oraz mechanizmów obronnych, które często występują u dziewcząt z ADHD. Dzięki holistycznemu podejściu, łączącemu wiedzę psychologiczną, pedagogiczną i biologiczną, pomaga pacjentkom lepiej zrozumieć siebie i swoje funkcjonowanie.
BIBLIOGRAFIA
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. (2021). Dziewczęta z ADHD – e-book. Warszawa: APS.
Carter, C. R. (2020). ADHD/ADD. Jak pomóc dziecku ogarnąć chaos. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne.
Kamińska, M. (2009). Zrozumieć dziecko z ADHD i pomóc mu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kowalczewska-Grabowska, K. (2021). Dlaczego ADHD u dziewcząt i kobiet często pozostaje niezdiagnozowane?
Pfiffner, L. J. (2011). Wszystko o ADHD. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Szada-Borzyszkowska, J. (2013). Dziecko z ADHD wyzwaniem dla nauczycieli i rodziców. W: J. Ośródka, M. Sobecki (red.), Współczesne problemy edukacji, resocjalizacji i socjalizacji młodzieży (s. 217–228). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
